Królikarnia Warszawa - RELACJA WARSZAWA – ZAKOPANE

Wystawa współorganizowana przez Muzeum Narodowe w Warszawie i Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem 23 kwietnia – 6 sierpnia 2017
Muzeum Rzeźby w Królikarni – oddział Muzeum Narodowego w Warszawie
19 maja – 2 września 2018
Galeria Sztuki XX wieku w willi Oksza – filia Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem
23 kwietnia 2017 (niedziela), godz. 18.00 – wernisaż wystawy w Muzeum Rzeźby w Królikarni, wstęp wolny

Zielnik mchów tatrzańskich Tytusa Chałubińskiego, obrazy Zofii Stryjeńskiej, rysunki Witkacego, rzeźby szkoły zakopiańskiej, tkaniny i zabawki tworzone przez uczniów Antoniego Kenara, modernistyczne projekty schroniska w Morskim Oku, kolaże Jana Dziaczkowskiego oraz nowe prace Zbigniewa Rogalskiego i Igora Omuleckiego – to tylko niewielka część tego, co będzie można zobaczyć od 23 kwietnia 2017 roku w Muzeum Rzeźby w Królikarni, a w 2018 roku w zakopiańskiej Galerii Sztuki XX wieku w willi Oksza. Podążając śladami twórców, którzy z powodu swojej profesji, pasji lub upodobań towarzyskich krążyli między Warszawą a Zakopanem, wystawa opowie o silnej, kulturotwórczej więzi pomiędzy dwoma stolicami: polityczną i zimową.
Ekspozycję otworzy fragment Panoramy Tatr – olbrzymiej kompozycji prezentowanej od 1896 roku w specjalnie zbudowanej rotundzie na warszawskich Dynasach. Zgodnie z dziewiętnastowieczną modą na panoramy przedłużeniem obrazu była iluzjonistyczna scenografia. Aby wybudować sztuczne góry, do stolicy sprowadzono koleją kilka ton tatrzańskiego granitu. Panorama Tatr już nie istnieje, ale po 120 latach jej fragment będzie można ponownie zobaczyć w Warszawie – w rotundzie pałacu w Królikarni.

Zakopane to miasto, które z inicjatywy warszawskiego lekarza Tytusa Chałubińskiego uzyskało w drugiej połowie XIX wieku status stacji klimatycznej, czyli uzdrowiska. Przyciągało obietnicą leczenia gruźlicy, ale, jak pisze malarz Rafał Malczewski, wywoływało – także u zdrowych – choroby ducha i stan twórczego rozgorączkowania. Symbolem artystycznego fermentu w Zakopanem stał się Witkacy. Twórca dopisał do listy spożywanych psychoaktywnych substancji „zakopianinę” – metaforę przedziwnej atmosfery miasta, która niejednego przyciągnęła, ale także i pogrążyła. Regulamin słynnej Firmy Portretowej artysty powstał w Warszawie, ale firma realizowała zamówienia pod dwoma adresami: stołecznym i zakopiańskim. Legendarne spotkania w willi Witkacego barwnie opisywała warszawska feministka Irena Krzywicka. Na wystawie w Królikarni i rok później w willi Oksza zobaczymy dzieła sztuki, które odzwierciedlają splecione towarzyskie biografie zakopiańskich twórców.

Tatry – powszechnie uznane dobro narodowe – inspirowały do fantazjowania i snucia utopijnych projektów ich przebudowy. W 1936 roku, po śmierci Józefa Piłsudskiego, zrodził się nawet pomysł, aby Giewont uznać za pomnik wodza wystawiony mu przez naturę. Międzywojnie to także okres tworzenia infrastruktury turystycznej, wówczas zbudowano m.in. kolej linową na Kasprowy Wierch, której stacje projektowało małżeństwo warszawskich architektów – Anna i Aleksander Kodelscy. Willa przypominająca dolny pawilon tego wyciągu jeszcze w tym samym roku stanęła w Warszawie na Żoliborzu. W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej następowało umasowienie ruchu turystycznego. Koło przedwojennych willi i pensjonatów wyrastały ośrodki wypoczynkowe. „Alibabki”, „Skaldowie”, „Niebiesko-Czarni” nakręcili swoje teledyski w góralskich chatach i tatrzańskich krajobrazach. Na wystawie wzrost popularności Zakopanego świetnie obrazuje kolaż Jana Dziaczkowskiego, który w górski pejzaż wkleił socrealistyczne osiedla mieszkaniowe Warszawy – to lokatorzy z tych budynków wypełnią Krupówki i zalegną na tatrzańskich zboczach.
Wystawa, która powstała dzięki współpracy muzeów warszawskiego i zakopiańskiego, nie tylko prezentuje, lecz także podtrzymuje relacje dwóch miast. W czasie trwania edycji warszawskiej, grupa ośmiu stołecznych artystów i artystek, wybranych w otwartym konkursie, wyjedzie na plener w Dolinie Pięciu Stawów Polskich. Wypracowane tam koncepcje nowych prac pokażą publiczności po powrocie do Warszawy, w parku Morskie Oko położonym nieopodal Muzeum Rzeźby.
Dla tych, którzy będą chcieli zgłębić historyczne relacje łączące Warszawę i Zakopane, został przygotowany obszerny katalog zawierający reprodukcje prawie dwustu obiektów prezentowanych na wystawie.

Twórcy: Ludwik Boller, Wojciech Brzega, Henryk Burzec, Leon Chwistek, Jan Cykowski, Józef Czajkowski, Czesław  Domaniewski, Jan Dziaczkowski, Kazimierz Fajkosz, Wiktor Górka, Anna Górska, Władysław Hasior, Stanisław Janowski, Wojciech Jastrzębowski, Józef Kandefer, Antoni Kenar, Władysław  Klejn, Stanisław Kokesz, Stanisław Kulon, Magda Leja, Rafał Malczewski, Henryk Morel, Roman Olszowski, Igor Omulecki, Stefan Osiecki, Grzegorz Pecuch, Edward Piwowarski, Józef Rajchel, Zbigniew Rogalski, Antoni Rząsa, Rita Sacchetto, Jerzy Sacha, Henryk  Schabenbeck, Władysław Skoczylas, Jerzy Skolimowski, Oskar Sosnowski, Zygmunt Sowa-Sowiński, Zofia Stryjeńska, Karol Stryjeński, Jan Szczepkowski, Ludomir Szpadkowski, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Stanisław Witkiewicz, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Jan Koszczyc Witkiewicz, Leon Wyczółkowski, August Zamoyski, Tadeusz i Stefan Zwolińscy, zespoły architektoniczne biorące udział w konkursie na schronisko w Morskim Oku w 1959 roku, uczniowie i uczennice: Państwowej Szkoły Przemysłu Drzewnego w Zakopanem, Państwowego Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem, ASP w Warszawie, twórcy ludowi i inni

Kuratorka wystawy: Katarzyna Kucharska-Hornung
Współpraca kuratorska: Julita Dembowska, Karol Hordziej
Architektura wystawy: Agnieszka Tarasiuk
Producentka wystawy: Ewa Kozik
Współpraca przy produkcji: Dorota Pabel, Joanna Trznadel (Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem)
Projekt identyfikacji wizualnej: Magdalena Frankowska, Artur Frankowski / Fontarte
Komunikacja: Alicja Latkowska, Emilia Pomiankiewicz (Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem)
Program wydarzeń towarzyszących: Julia Łuczywo

(źródło: http://www.krolikarnia.mnw.art.pl/wystawy/relacja-warszawa-zakopane,186.html)

Muzeum nad Wisłą - Syrena herbem twym zwodnicza

Publiczność odwiedzająca nowo powstały pawilon Muzeum obejrzy połączenie materiału historycznego – dzieł sztuki i artefaktów – z twórczością współczesnych artystów inspirowaną mitologicznym motywem. Celem wystawy jest pokazanie i uruchomienie potencjału tkwiącego w symbolu syreny. Jest to pierwsza tak duża wystawa współcześnie traktująca o syrenie, łącząca różne podejścia do zagadnień hybrydowości, tożsamości narodowej i mitologii.
Tytuł to cytat z wiersza „Dedykacja” Cypriana Kamila Norwida z 1866 roku, będącego osobistą inwokacją do Warszawy („młodości mej stolico…”) i przypomnieniem mitologicznej syreny jako niebezpiecznej hybrydy człowieka i zwierzęcia (oryginalnie ptak z głową kobiety), uwodzącej żeglarzy śpiewem i wiodącej ku zatraceniu. Poeta, by pokazać własne złożone relacje z Warszawą przywołuje antyczne źródła herbu – inwokacja Norwida zainspirowała metodę pracy twórców wystawy.

Na przestrzeni wieków wyobrażenia i przedstawienia syren są tak różnorodne, że właściwie jedyne, co mają ze sobą wspólnego, to dwoistą, hybrydyczną naturę: człowieka i zwierzęcia. Nawet warszawski herb z mroków średniowiecza wyłania się zaskakująco jako postać męska, pół człowiek, pół skrzydlaty smok, zaś wizerunek kobiety ryby jako herbu miasta utrwala się dopiero u progu XVIII wieku. Wystawa oddaje tę różnorodność. Syrenę prezentują m.in. szkice Pabla Picassa, kolaże brytyjsko-amerykańskiej surrealistki Penny Slinger czy obrazy Doroty Jurczak.
Syrenom towarzyszą inne hybrydy, chętnie przedstawiane w drugiej połowie XIX i w pierwszej dekadzie XX wieku, epoce symbolizmu, w pracach Jacka Malczewskiego, Wacława Szymanowskiego, Féliciena Ropsa. Sztuka ta jest odbiciem kryzysu kultury mieszczańskiej, pękania gorsetu dawnego języka. Przedstawienia postaci hybrydycznych to wyraz szukania ujścia dla ekscentrycznych fantazji symbolicznie łamiących ciasne, obowiązujące normy. Ruchy awangardowe XX wieku odnajdują w motywie syreny własny znak wyemancypowanej zmysłowości. Ilustrują to prace przedstawicielek surrealizmu: Dorothei Tanning, Leonor Fini, Louise Bourgeois i innych.
Motyw syreny uruchamia też wątki queerowe przez m.in. słynne zdjęcie Wolfganga Tillmansa „Lutz, Alex, Suzanne & Christoph na plaży” czy rzeźbę duńskiego duetu Elmgreen & Dragset „On” – kopenhaską syrenkę, która została przedstawiona jako młodzieniec. W wybranych pracach pojawia się refleksja nad kryzysem ekologicznym i tzw. antropocenem – nową epoką w dziejach Ziemi, kształtowaną przez człowieka (Liz Craft i jej „Stara panna” czy plenerowa instalacja Jerzego Szumczyka). Anne Uddenberg w swoich instalacjach pokazuje motyw syreny poddany współczesnej obróbce fascynacji udoskonalania ludzkiej kondycji i natury przez technologię (nurt transhumanizmu). Z kolei rysunki Aleksandry Waliszewskiej dają wejrzenie w mroczne fantazje i podskórne życie nadrzecznej metropolii. Choć prace tej artystki często są inspirowane odniesieniami do historycznych dzieł sztuki, eksplorują one bardzo współczesne lęki przed nieznanym, miastem, które jest tworem tak złożonym, że wytwarza swe własne mitologie. Po raz pierwszy będzie można obejrzeć tak wiele rysunków poświęconych syrenie autorstwa Waliszewskiej (w ramach bogatego programu towarzyszącego pokazany zostanie ponownie film inspirowany jej twórczością – „Córki dancingu” Agnieszki Smoczyńskiej, stylizowana na lata 80. opowieść o syrenach zamieszkujących Wisłę).
Na wystawie nie może zabraknąć też syreniego głosu – jej centralnym akcentem jest zapis video performansu amerykańskiej artystki Juliany Snapper, stosującej autorską technikę śpiewu pod wodą. Swą podwodną operę artystka wykonała m.in. w Warszawie, na pływalni Pałacu Kultury i Nauki w 2010 roku.
Warszawska syrena jest symbolem łączącym, który nie spaja na siłę, lecz organizuje wspólnotę, a równocześnie pozwala jej zachować różnorodność.

Na wystawie prezentowane są prace następujących artystów:
Korakrit Arunanondchai, Evelyne Axell, Alex Baczyński-Jenkins, Zdzisław Beksiński, Louise Bourgeois, Eugène Brands, Agnieszka Brzeżańska, Bernard Buffet, Claude Cahun, Liz Craft, Edith Dekyndt, Christian Dietrich, Leo Dohmen, Drexcyia i Abdul Qadim Haqq, Elmgreen & Dragset, Leonor Fini, Ellen Gallagher, Malarz Goltyr, Justyna Górowska, Zdzisław Jasiński, Dorota Jurczak, Ewa Juszkiewicz, Birgit Jürgenssen, Tobias Kaspar, Marek Kijewski, Aldona Kopkiewicz i Mateusz Kula, Łukasz Korolkiewicz, Gina Litherland, Jacek Malczewski, Witek Orski, Sylvia Palacios Whitman, Pablo Picasso, Krzysztof Pijarski, Aleka Polis, Agnieszka Polska, Karol Radziszewski, Joanna Rajkowska, Carol Rama, Erna Rosenstein, Tejal Shah, Franciszek Siedlecki, Tomasz Sikorski, Penny Slinger, Juliana Snapper, Franz von Stuck, projekt „Syrenki Warszawskie” (Jacek Łagowski, Danuta Matloch, Katarzyna Opara, Aleksandra Schönthaler), Alina Szapocznikow, Stanisław Szukalski, Jerzy Bohdan Szumczyk, Wacław Szymanowski, Dorothea Tanning, Wolfgang Tillmans, Tunga, Anne Uddenberg, Aleksandra Waliszewska, Wojciech Wilczyk, Hannah Wilke, Ming Wong, Marcelo Zammenhoff, Anna Zaradny, Artur Żmijewski.

źródło: http://artmuseum.pl/pl/wystawy/syrena-herbem-twym-zwodnicza